Hành Trình Tìm Kiếm Hạnh Phúc

5

Mấy ngày sau đó, tôi thay đổi thực đơn liên tục để mang cơm cho bà cụ họ Nguyễn.

Lúc thì canh gà hầm thanh đạm, khi thì há cảo tôm tươi, có lần tôi còn cố tình nấu cháo bí đỏ – món An An thích nhất.

“Bà Nguyễn, hôm nay thấy khỏe hơn chút nào không ạ?”

Tôi đẩy cửa bước vào phòng bệnh, trong lòng ôm An An đang nhấm nháp bánh ăn dặm.

Nguyễn Thanh Hà — là cái tên đầy thi vị mà bà từng nói với tôi.

“Hừ, chưa chết được đâu.”

Bà vẫn không ngẩng đầu, nhưng khóe môi khẽ cong.

“Còn nhóc này là ai?”

An An vừa thấy bà Nguyễn đã hào hứng vẫy tay, miệng ríu rít “a a”, bánh vụn dính đầy ngực áo.

“Con trai cháu ạ.”

Tôi cười, lấy khăn giấy lau khóe miệng con.

“Nào, gọi bà đi con.”

“Bà… bà…”

An An líu lưỡi tập nói, đôi mắt to chớp chớp.

Quyển sách trên tay bà Nguyễn rơi “bộp” xuống giường.

“Nó… biết nói rồi à?”

“Chỉ vài từ đơn giản thôi ạ.”

Tôi xoa đầu con, có chút tự hào:

“Thằng bé học nhanh lắm.”

Bà Nguyễn trầm ngâm giây lát, rồi bất ngờ rút từ dưới gối ra một bao lì xì dày cộp, nhét vào túi áo nhỏ của An An.

“Không được đâu ạ!”

Tôi vội vàng ngăn lại.

“Bà Nguyễn, bà đừng như vậy…”

“Cho thằng bé, đâu phải cho cô.”

Bà liếc tôi một cái, rồi dịu giọng:

“Mấy hôm nay… vất vả cho cô rồi.”

Lúc ấy, tôi mới để ý thấy phía trong tay áo bộ đồ bệnh nhân của bà có đường thêu hoa văn tinh xảo — nhìn là biết giá trị không nhỏ.

“Bà Nguyễn, gia đình bà… sao không thấy ai tới thăm vậy ạ?”

Tôi vừa thay tã cho An An vừa buột miệng hỏi.

Không khí trong phòng bệnh đột nhiên đặc lại.

Nét mặt bà Nguyễn thoáng sầm xuống.

“Chết cả rồi.”

Hai chữ lạnh lùng thốt ra không chút cảm xúc.

Tay tôi khựng lại, nhận ra mình vừa hỏi điều không nên.

“Cháu xin lỗi, cháu…”

“Không sao.”

Bà phất tay, ánh mắt rơi vào bông hoa nhỏ thêu trên áo của An An.

“Cái này cô thêu à?”

“Vâng, lúc rảnh thì cháu làm cho vui thôi ạ.”

Tôi đáp nhẹ như không.

Bà bỗng vươn tay chạm vào bông hoa, ánh mắt lóe lên vẻ ngạc nhiên:

“Mũi chỉ đều đẹp, màu sắc táo bạo mà vẫn thanh nhã… thế này không thể gọi là ‘thêu chơi’ được đâu.”

Tôi hơi bất ngờ vì con mắt tinh tường của bà:

“Bà… biết về thêu ạ?”

“Biết sơ sơ.”

Bà rút tay về, rồi đột ngột hỏi sang chuyện khác:

“Cha của thằng bé đâu?”

Tôi cúi đầu chỉnh lại vạt áo cho An An, giọng bình thản:

“Không có cha. Cháu làm mẹ đơn thân.”

Tôi cứ nghĩ bà sẽ tỏ ra thương hại hoặc khinh thường, nhưng không — bà chỉ gật đầu khẽ:

“Một mình nuôi con, không dễ dàng gì.”

Một câu đơn giản ấy, lại khiến sống mũi tôi cay cay.

Những ngày sau đó, gần như hôm nào tôi cũng bế An An đến viện.

Bà Nguyễn ngoài miệng thì luôn bảo chúng tôi “phiền chết đi được”, nhưng cứ thấy An An là đôi mắt bà lại mềm đi rõ rệt.

Lạ lùng nhất là An An – vốn hay sợ người lạ – lại đặc biệt thân thiết với bà Nguyễn.

Thằng bé bò lên giường bệnh, dùng bàn tay đầy nước miếng sờ mặt bà, thậm chí còn dúi cả chiếc bánh ăn dặm yêu thích vào miệng bà nữa.

“Bẩn chết đi được!”

Bà Nguyễn quay mặt đi vẻ ghét bỏ, nhưng khóe môi lại cong lên không giấu được nụ cười.

6

Ngày bà Nguyễn xuất viện, bà mời tôi ghé nhà chơi một lát.

Lần trước cứu người vội vàng, tôi chỉ mới vào tới sân, lần này mới thật sự được nhìn thấy nơi ở của bà một cách trọn vẹn.

Đẩy cánh cổng gỗ loang lổ, hiện ra trước mắt là một khoảng sân nhỏ được quét dọn gọn gàng.

Vài khóm hoa nguyệt quý đang nở rực rỡ, góc sân là luống rau xanh mướt, một giàn nho đổ bóng mát rượi xuống nền xi măng.

“Vào đi.”

Bà Nguyễn chống gậy, ra hiệu cho tôi đi theo.

Cánh cửa gỗ của căn nhà chính được đẩy ra, tôi lập tức trợn tròn mắt ngạc nhiên.

Bên ngoài là căn nhà quê đơn sơ, bên trong lại là một thế giới hoàn toàn khác.

Phòng khách rộng rãi, sáng sủa, sàn gỗ bóng loáng như gương, một bộ bàn ghế gỗ mun trầm lặng mà sang trọng.

Gây chú ý nhất là một bức tường trưng bày bằng kính — bên trong xếp đầy cúp vàng, huy chương và các bằng khen đủ loại.

“Đây là…”

Tôi bế An An bước tới, sững sờ đến mức không thốt nên lời.

Trên các cúp lưu danh “Giải Nhất Toàn quốc về Nghề Thủ Công Truyền Thống”, “Người truyền thừa Di sản Văn hóa Phi vật thể”… thời gian kéo dài từ thập niên 80 đến tận mười năm trước.

“Trước đây rảnh quá, thêu chơi cho vui thôi.”

Bà Nguyễn nói nhẹ hều, nhưng tôi vẫn thấy trong mắt bà vụt qua một tia kiêu hãnh.

Bà đón lấy An An đang líu lo ê a, rồi chỉ vào khung ảnh được đặt trang trọng nhất ở giữa tủ kính:

“Kìa, đó là bà hồi còn trẻ.”

Trong ảnh là một người phụ nữ khoảng ba mươi tuổi, mặc sườn xám nhã nhặn, tay cầm khung thêu, ánh mắt tự tin và đĩnh đạc.

“Bà… bà là nghệ nhân ạ?”

Tôi lắp bắp hỏi.

Bà Nguyễn khẽ cười:

“Nghệ nhân gì chứ, chỉ là giáo viên dạy thêu ở một trường nghệ thuật thôi.”

Bà kể, trước đây từng là giảng viên ngành thủ công mỹ nghệ ở một trường đại học, chuyên về thêu truyền thống, đã đào tạo ra không ít học trò giỏi.

“Vậy sao bà lại…”

Tôi đưa mắt nhìn quanh, không hiểu vì sao một người có địa vị như vậy lại sống ẩn dật ở vùng quê hẻo lánh này.

Gương mặt bà Nguyễn chợt trầm xuống.

Bà ôm An An ngồi xuống chiếc ghế mây, im lặng một lúc rồi mới cất tiếng:

“Tôi có một đứa con gái, tên là Tiểu Vũ.”

Bà nhẹ nhàng lật album ảnh cũ, tay chạm lên một bức hình đã ngả màu.

Trong ảnh là một cô bé khoảng mười bảy, mười tám tuổi, cột tóc đuôi ngựa, nụ cười rạng rỡ như ánh mặt trời.

“Con bé học thêu từ nhỏ, rất có năng khiếu.”

Giọng bà Nguyễn hơi run.

“Năm hai mươi tuổi, nó được chọn tham gia một cuộc thi quốc tế. Nhưng chuyến bay hôm đó…”

Tim tôi như thắt lại.

“Tai nạn… đến cả thi thể cũng không tìm được.”

Bàn tay bà nắm chặt, móng tay bấm sâu vào lòng bàn tay.

An An dường như cảm nhận được không khí nặng nề, vươn tay chạm vào mặt bà, miệng lẩm bẩm gọi: “Bà… bà…”

Bà Nguyễn vùi mặt vào thân thể nhỏ bé mềm mại của An An, vai run nhẹ.

Tôi đứng bên cạnh, không biết phải nói gì để an ủi.

“Vài năm sau, chồng tôi cũng mất. Tôi cảm thấy cuộc sống chẳng còn ý nghĩa gì nữa.

Nên tôi bán hết nhà cửa trên thành phố, dọn về đây ở, nghĩ bụng… cứ sống một mình cho đến khi nhắm mắt thôi.”

Bà ngẩng đầu, mắt đỏ hoe.

Giờ tôi mới hiểu vì sao ngày đầu gặp bà lại lạnh nhạt, gắt gỏng như vậy —

Tôi, một người xa lạ, đã bất ngờ bước vào thế giới khép kín của bà, làm xáo trộn sự yên tĩnh mà bà tự xây lấy để sống qua ngày.

“Bà Nguyễn…”

Tôi khụy gối ngồi xuống, nắm lấy bàn tay nhăn nheo của bà.

“Thôi, chuyện cũ rồi, nhắc lại làm gì.”

Bà phất tay, rồi đột ngột đổi chủ đề:

“Tay nghề thêu của cô, học từ ai vậy?”

Tôi kể lại hành trình học nghề của mình, tất nhiên không nhắc tới chuyện xuyên sách.

Bà Nguyễn nghe xong gật gù:

“Cách thêu của cô là trường phái Tô thêu chính thống, nhưng bố cục và phối màu lại có nét hiện đại rõ rệt… hiếm đấy.”

Nói rồi bà đứng dậy, đi vào trong lấy ra một chiếc hộp gỗ trắc chạm trổ tinh xảo.

“Món này, cho cô.”

Bên trong là một bộ kim thêu bằng bạc nguyên chất, đuôi kim khảm ngọc trai nhỏ, ánh lên thứ ánh sáng dịu dàng dưới ánh mặt trời.

“Cái này quý lắm, cháu không dám nhận đâu ạ!”

Tôi vội vàng từ chối.

“Để ở đây cũng bụi bặm mà thôi.”

Bà dứt khoát nhét hộp vào túi tôi.

“Cứ xem như cảm ơn cô thời gian qua đã chăm sóc tôi.”

Bà ngừng lại giây lát, rồi tiếp:

“Còn nữa, từ nay, mỗi chiều thứ Tư, dẫn An An tới đây. Tôi dạy cô vài mũi thêu cổ thất truyền.”

Tôi sững người, rồi mắt bỗng đỏ hoe —

Lời này, chẳng phải là ngầm nhận tôi làm học trò sao?

“Bà Nguyễn, cháu…”

“Khỏi ướt át sướt mướt.”

Bà nhăn mặt, nhưng tay thì khẽ lau đi giọt nước mắt nơi khóe mắt tôi.

“Nhớ cho kỹ, chiều thứ Tư, đến đúng giờ. Trễ một phút, thì đừng tới nữa.”

7

Cứ như vậy, tôi chính thức trở thành đệ tử truyền nghề cuối cùng của bà Nguyễn.

Chiều thứ Tư hàng tuần, tôi lại dẫn An An sang nhà bà học thêu.

Bà Nguyễn dạy cực kỳ nghiêm khắc, chỉ cần một mũi chỉ lệch là bắt tháo ra làm lại ngay.

“Làm nghề như làm người, từng mũi kim đường chỉ đều phải xứng đáng với lương tâm mình.”

Bà luôn nói vậy.

Dưới sự chỉ dạy của bà, tay nghề tôi tiến bộ thần tốc.

Những kỹ pháp từng gần như thất truyền — như “Gấm thượng thiêm hoa”, “Hương ngầm lan tỏa”, “Kim tuyến long bàn”… lần lượt sống lại dưới bàn tay tôi.

Phòng livestream ngày càng đông khán giả, đơn hàng đặt trước kín lịch tới nửa năm.

Có lần tôi thêu một bức tranh “Tùng hạc diên niên” bằng kỹ thuật “Thiên ti vạn lũ” mà bà Nguyễn dạy.

Lông hạc dưới ánh sáng đổi màu dịu dàng theo từng góc nhìn.

Tác phẩm ấy được một nhà sưu tập mua lại với giá… một trăm nghìn tệ.

“Giỏi lắm.”

Biết tin, bà Nguyễn hiếm khi khen tôi một câu như thế.

Tối hôm đó, tôi thông báo trong buổi livestream rằng sẽ tạm nghỉ một thời gian.

【Sao thế chị ơi?】

【Không được nghỉ mà! Mỗi ngày xem chị thêu là lúc thư giãn nhất của em đó!】

【Có ai làm chị buồn à?】

Bình luận ào ào như sóng.

Tôi cười, nhẹ nhàng giải thích:

“Tôi đang chuẩn bị tham gia Cuộc thi Thủ công Truyền thống Toàn quốc, cần tập trung toàn lực cho tác phẩm dự thi.”

Đó là lời đề nghị của bà Nguyễn.

“Với trình độ của cô, lấy giải vàng là chuyện trong tầm tay.”

Lúc bà nói, trong mắt rực lên một ánh sáng mà tôi chưa từng thấy trước đây.

“Hãy cho mấy ông già đó thấy, thêu truyền thống chưa hề mai một!”

Tôi chọn chủ đề tác phẩm là “Tái sinh”.

Bản vẽ phác họa một phượng hoàng tái sinh từ lửa đỏ, từng sợi lông vũ được thể hiện bằng kỹ pháp khác nhau.

Riêng phần ngọn lửa, tôi kết hợp kim tuyến vàng với chuỗi hồng ngọc san hô — dưới ánh đèn sẽ ánh lên những tia sáng lấp lánh theo từng góc nhìn.

Quá trình sáng tác vô cùng gian nan.

Tôi thường phải thức đến rạng sáng, mắt khô rát đến mức chảy nước.

An An dường như hiểu mẹ đang bận, bé ngoan đến lạ.

Con ngồi chơi lặng lẽ bên chân tôi, hoặc leo lên đùi bà Nguyễn nghe bà kể chuyện cổ.

Ba tháng sau, tác phẩm “Tái sinh” cuối cùng cũng hoàn thành.

Khi tôi đặt mũi kim cuối cùng, bà Nguyễn nhìn bức thêu thật lâu, bỗng dưng mắt đỏ hoe.

“Năm xưa Tiểu Vũ cũng từng thêu một con phượng.”

Bà khẽ nói.

“Nhưng… không đẹp bằng con.”

8

Kết quả cuộc thi sẽ được công bố sau hai tháng.

Tôi quay lại livestream nhưng giảm bớt đơn đặt hàng, dành nhiều thời gian hơn để rèn luyện kỹ năng.

Sức khỏe bà Nguyễn lúc tốt lúc xấu, tôi gần như ngày nào cũng dẫn An An qua thăm bà.

Lúc thì cùng bà nghiền ngẫm mấy kỹ pháp cổ trong sách cũ,

lúc thì chỉ đơn giản ngồi uống trà, nhìn An An chạy quanh sân đuổi bướm.

Một buổi chiều yên ả, tôi đang phụ bà sắp xếp lại mấy mảnh thêu cũ thì điện thoại bất ngờ reo lên.

Số lạ.

“Xin hỏi có phải là cô Tô Noãn không ạ?”

Đầu dây bên kia giọng nghiêm trang.

“Chúng tôi gọi từ Ban tổ chức Cuộc thi Thủ công Truyền thống Toàn quốc.”

Tim tôi như nhảy lên tới cổ.

“Bức thêu ‘Tái sinh’ của cô đã đạt Giải đặc biệt của cuộc thi.

Chúng tôi trân trọng mời cô tới dự lễ trao giải vào thứ Bảy tuần sau.”

Cúp máy rồi, cả người tôi run lẩy bẩy.

Bà Nguyễn nhìn sắc mặt tôi liền đoán ra mọi chuyện, vỗ vai tôi thật nhẹ:

“Đi đi.

Để Tiểu Vũ được thấy… sư muội của con, giỏi đến nhường nào.”

Buổi lễ tổ chức tại Bảo tàng Mỹ thuật tỉnh.

Tôi mặc chiếc sườn xám xanh nhạt bà Nguyễn tặng, vấn tóc cao, ngồi dưới hàng ghế khách mời với bàn tay siết chặt.

Khi MC xướng tên người đoạt Giải đặc biệt, tôi bước lên sân khấu như đang mơ.

“… Tác phẩm này kết hợp hoàn hảo giữa kỹ thuật truyền thống và thẩm mỹ hiện đại, mỗi mũi chỉ đều tràn đầy sinh khí…”

Lời nhận xét từ Chủ tịch Hội đồng Giám khảo khiến mắt tôi ướt nhòa.

Dưới khán đài là ánh đèn flash loang loáng.

Giữa khung cảnh mờ ảo ấy, tôi như thấy nụ cười tự hào của bà Nguyễn.

Vừa bước xuống sân khấu, một người đàn ông trung niên mặc vest cản tôi lại.

“Chào cô Tô, tôi là Chu Minh – đại diện của Tập đoàn Thiên Thư.”

Anh ta đưa danh thiếp.

“Chúng tôi rất ấn tượng với tác phẩm của cô và muốn bàn chuyện hợp tác.”

Tập đoàn Thiên Thư? Không lẽ…